Мамлакатимиз Президенти Шавкат Мирзиёев 2016 йилнинг 5 октябрь куни вилоятимизга ташриф буюрганида Ургут тумани ерларидан унумли фойдаланиш, хусусан, адирли ерларга ёнғоқ, бодом, ток, унаби каби экинлар экиш лозимлигини қайд этди ва бу борада соҳа ходимлари олдига аниқ вазифалар қўйди.

Шундан келиб чиқиб, 2016 йилнинг 6-12 декабрь кунлари вилоят қишлоқ ва сув хўжалиги бошқармаси мутахассислари, ер ресурслари ва давлат кадастри идораси вакиллари, олимлар, тадбиркор ва фермерлар Туркиянинг Истанбул, Анқара, Бурса, Ялова вилоятлари тоғолди ҳудудларида ёнғоқ плантациялари ташкил этиш тажрибасини ўрганиб қайтди. Биз улардан бири – М.Мирзаев номидаги боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадқиқот институти Самарқанд филиали директори Жамшид Аҳмаджонов билан суҳбатлашдик.

– Ёнғоқ дарахти ер танламайди, сувга чидамли, тоғда ҳам, даштда ҳам ўсаверади, – дея сўз бошлади Ж.Аҳмаджонов. – Ана шу жиҳатларни эътиборга олиб, Туркиянинг тоғли ҳудудларида бўлган пайтимизда ёнғоқзорлар агротехнологиясини ўрганиб, иқлим шароитимизга мос навларни танладик. Ўрганишларимиз натижасига кўра, улар орасида "Чантлер" нави вилоятимиз иқлими, ҳаво, сув, ер шароитига мос экан. Энг асосийси, бу навли ёнғоқнинг меваси йирик, юқа пўчоқ ва оқ мағизли. Бу эса бугунги бозор талабига мос.

– Ушбу ёнғоқ нави қандай иқтисодий фойдага эга?

– Бу навли ёнғоқ тоғли ҳудудларга 8х4 метр ўлчамда экилади. Шунда гектарига 200 туп жойлашади. Икки йиллик кўчат экилгач, у уч йилдан сўнг ҳосилга киради. 8 йиллик ёнғоқ ўртача 40 килограмм ҳосил беради. Шунда 1 гектар майдондаги ёнғоқзордан 8 тонна сара ҳосил олиш имконияти яратилади. Бу ҳозирда ёнғоқ нархининг ўртача 10 минг сўм эканини инобатга олсак, шу пайтгача самарасиз фойдаланиб келинган тоғолди ҳудуддаги 1 гектар майдондан 80 миллион сўм даромад олиш дегани. 15-20 ёшли бир туп ёнғоқ эса 180-200 килограммгача маҳсулот беради.

Шуни алоҳида айтиш лозимки, Туркияда етиштирилаётган бир туп ёнғоқ кўчатининг нархи 7 АҚШ долларига тенг. Агар юртимизга келтирилишигача бўлган йўл харажатини ҳисобласак, бир туп кўчат 8 АҚШ долларига тушади.

– Бу боғбон-у фермер учун қимматлик қилмайдими?

– Албатта, қиммат. Шуни инобатга олиб, яқинда республика Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги ташаббуси билан Тошкент давлат аграр университетида Ўзбекистонда ёнғоқ ва ёнғоқ мевали ўсимликлар кўчатларини етиштириш, плантациялар барпо қилиш мавзусида семинар бўлиб ўтди. Унда четдан қиммат нархда ёнғоқ кўчатлари келтириш ўрнига алоҳида майдонларга ўзимизнинг маҳаллий навли ёнғоқ уруғини экиб, бир йилдан сўнг Туркия ва бошқа давлатлардан унинг новдасини келтириб, унга юқори сифатда пайванд қилиш агротехникаси ўргатилди. Табиийки, бу иқтисодий самара беради. Яъни, фермер учун бир дона кўчат 8-10 минг сўмга тушиши билан бирга ушбу навли ёнғоқнинг ўсиш ва ривожланиши иқлим шароитимизга мослашиб, мевасининг сифат кўрсаткичлари ва ҳосилдорлиги ошади.

– Ёнғоқни экиш, кўпайтириш ва парвариш қилиш бўйича амалий ишлар бошландими?

– Айни кунда филиалимизнинг 2 гектар майдонида ёнғоқ кўчати етиштириш учун ерни сифатли тайёрладик. Келгуси йилда уни Ургут туманининг 4,5 минг гектар тоғолди ва дашт ҳудудига экиш кўзда тутилган. Айни кунларда махсус дастур асосида нафақат ушбу ер майдонлари, балки туманда ёнғоқдан ташқари бодом, ток, унаби каби экинларни экишга мўлжалланган 10 минг 200 гектар ва Жомбой туманининг 300 гектар тоғолди ҳудудидаги майдонлар ҳам бу мевалар плантацияларини ташкил этиш учун ўзлаштирилмоқда.

Акрам ҲАЙДАРОВ.